Chojna – Miasto w Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Chojna, nad rzeką Rurzycą.
Zabytki[]
Cały obszar Starego Miasta Chojny, posiadającego średnicę 580 m, został wpisany do rejestru zabytków.
Lista Zabytków[]
- Kościół Najświętszej Marii Panny – obecnie odbudowywany, z połowy XV wieku z XIX-wieczną wieżą (obecnie 102,5 metra wysokości) zaprojektowany przez architekta Henryka Brunsberga. Początkowo władali nim templariusze.
- ratusz jest gotyckim arcydziełem, budowanym od XIII wieku i przebudowywanym. Kiedyś siedziba władz, a obecnie funkcjonuje jako centrum kultury. Przed Ratuszem znajduje się pomnik poświęcony poległym w celu utrwalenia polskości tych ziem.
- kościół św. Marka
- obwarowania miejskie
- Mury obronne, którymi miasto zostało otoczone w XIII-XIV wieku zachowały się do dzisiaj w 50% razem z dwoma bramami i licznymi czatowniami.
- Brama Barnkowska (nazwa pochodzi od wsi Barnkowo, obecnie to dzielnica miasta) postawiona na podstawie czworobocznej, zwieńczona szpiczastym hełmem. Posiada otwarty taras widokowy.
- Brama Świecka (nazwa od miasta Schwedt/Oder, kiedyś Świecko) o podstawie kwadratowej, z trzema rzędami blend, dekoracyjnym fryzem i zębatym gankiem obronnym, zakończona ostrosłupem z narożnymi wieżyczkami.
- ruiny Kaplicy św. Gertrudy, w 1684 r. wezwanie zmieniono na św. Jana, znajduje się na cmentarzu żołnierzy radzieckich, wybudowanym w latach 1950-1955. Kaplica przetrwała drugą wojnę światową i miała zostać rozebrana w związku z budową nekropolii. Ruiny się jednak zachowały.
- gmach dawnego Urzędu Powiatowego przy ul. Kościuszki 21
- Kościół parafialny Najświętszego Serca Pana Jezusa wybudowany ze składek Polaków pracujących w majątkach niemieckich 1913 r.
Historia[]
W X- XII wieku istniał w okolicach dzisiejszego rynku gród, który posiadał dogodną lokalizację na granicy Brandenburgii i Pomorza rządzonego przez Piastów. Po roku 1200 osada otrzymała z rąk księcia Barnima I magdeburskie prawa miejskie.
W roku 1244 po raz pierwszy w dokumentach użyto nazwy Konigesberge.
W 1267 roku biskupi brandenburscy zwolnili "terra Konigesberge" z podatków handlowych i rzemieślniczych, co wywołało rozwój miasta tak, że zostało ono tymczasową stolicą Nowej Marchii. W 1282 w dokumentach pojawia się wzmianka o parafii kościoła Najświętszej Marii Panny, a w 1290 o funduszach na budowę klasztoru augustianów. Od 1310 do 1329 roku wzrasta znaczenie ekonomiczne Chojny, miasto otrzymuje kolejne przywileje dotyczące handlu, a w 1320 roku rozpoczyna się budowa ratusza. Towary są sprowadzane i wysyłane poprzez żeglugę na rzece Rurzycy i nią do Odry. W XIII i XIV wieku miasto zostaje otoczone murami miejskimi z trzema bramami (Świecka, Barnkowska i rozebrana w XIX wiek wieku Mostowa) i kilkoma wieżami – czatowniami. Od 1402 do 1454 roku Chojna znajdowała się pod wpływami państwa zakonu krzyżackiego, a następnie powróciła pod wpływy Brandenburgii. W tym okresie wybudowano Kościół Mariacki, a wcześniej, około 1410 powstał nowy ratusz. Oba budynki są do dziś (po odbudowie) jednymi z najpiękniejszych budynków gotyckich w mieście. Rozwój miasta zatrzymał się po najeździe husytów w 1433 roku, ale marazm nie trwał długo. Już w drugiej połowie XV wieku nastąpił drugi etap silnego rozwoju miasta. W XVI i XVII wieku przez miasto trzy razy nawiedzała plaga cholery, każdej z nich towarzyszyła wysoka śmiertelność wśród ludności.
Miasto posiadało kilka kościołów: Kościół Najświętszej Marii Panny, św. Mikołaja przy klasztorze augustianów, św. Jerzego, św. Gertrudy i kościół przy szpitalu św. Ducha. Reformacja rozpoczęła się w Chojnie w 1533 roku i stopniowo rozwijała się do roku 1553. Klasztor został w 1536 roku rozwiązany, a budynki przeznaczono na szpital i szkołę. Przyklasztorny kościół zamieniono na magazyn. Podczas Wojny trzydziestoletniej w Chojnie przebywali Wallenstein i król Gustaw Adolf. Podczas okupacji miasta zabudowa została zniszczona w 52%. W 1682 roku w wieżę Kościoła Mariackiego uderzył piorun, który spowodował pożar i spalenie wnętrza świątyni. Odbudowa trwała przez 10 lat, w 1714 roku dodano nową ambonę, a w 1734 roku Joachim Wagner wybudował nowe organy. Kolejny wzrost gospodarczy rozpoczął się po 1700 roku i trwał do wybuchu Wojny Siedmioletniej. Od 1759 roku przez siedem lat miasto ponownie było siedzibą rządu Nowej Marchii. Po 1767 roku Bramy Świecka i Barnkowska zostały częściowo rozebrane, a pozyskany z nich budulec przeznaczono na budowę koszar. Do połowy XIX wieku jedną z gałęzi przemysłu w mieście było przetwarzanie bawełny i tkactwo, ale rozwój mechanizacji spowodował upadek tego rzemiosła. Od 1809 roku Chojna staje się siedziba powiatu, w 1820 roku rozbiórce ulega część budynków dawnego klasztoru. W 1877 roku przez miasto przebiega linia kolejowa łącząca Szczecin z Kostrzynem co powoduje niebywały rozwój miasta. Rozwija się przemysł, handel i szkolnictwo. Miasto staje się ważnym ośrodkiem handlowym o znaczeniu ponadregionalnym. Taka sytuacja trwa aż do wybuchu wojny w 1939 roku.