Toruń

Toruń – Miasto na prawach powiatu położone w województwie kujawsko-pomorskim, siedziba starosty powiatu toruńskiego i samorządu województwa kujawsko-pomorskiego. Od 1992 stolica diecezji toruńskiej. Miasto leży nad Wisłą, która dzieli je na prawobrzeżną część należącą do Pomorza i lewobrzeżną położoną na Kujawach, oraz nad Drwęcą. Przez miasto przepływa także niewielka Struga Toruńska.

Historia[]

Torun01CenterWithWall level corr — Stare Miasto

Torun Szeroka — Ulica Szeroka – deptak na Starym Mieście

Miasto zostało założone w 1230 przez Krzyżaków, którzy stąd wyruszali na podbój terenów należących do plemion pruskich. Toruń otrzymał prawa miejskie 28 grudnia 1233. 3 lata później osadę przeniesiono bardziej na wschód, ze względu na często pojawiające się powodzie. Druga osada otrzymała prawa miejskie w 1264, zaś obie – Stare i Nowe Miasto – połączono dopiero w 1454. W 1280 Toruń dołączył do Hanzy.

1 lutego 1411 w mieście zawarto I pokój toruński. W 1454 wybuchło tu powstanie antykrzyżackie, które doprowadziło do wojny trzynastoletniej. Pokój zawarto w 1466, również w Toruniu. Na jego mocy miasto zostało przyłączone do Polski.

Reformacja wywarła spory wpływ na mieszkańców Torunia. Większość mieszczan przeszła na luteranizm, w konsekwencji czego miasto oficjalnie stało się luterańskim w 1557. W 1568 w Toruniu otwarto Gimnazjum Akademickie, które wkrótce stało się uczelnią wyższą. W XVII wieku miasto było jednym z największych oraz najsilniej ufortyfikowanych w Rzeczpospolitej. Częste najazdy szwedzkie osłabiły jednak tę pozycję.

Konflikty religijne doprowadziły w 1724 do tzw. „tumultu toruńskiego”, który osłabił protestantów w mieście: wśród ukaranych przez sąd królewski za wybuch zamieszek i w konsekwencji ściętych znaleźli się dwaj protestanccy burmistrzowie Torunia.

Podczas drugiego rozbioru Polski miasto włączono do Królestwa Prus. W latach 1807-1815 należało do Księstwa Warszawskiego, a w 1809 przez trzy tygodnie nawet było jego stolicą, jednak wkrótce powróciło do państwa pruskiego. W XIX wieku Toruń był najsilniejszym ośrodkiem polskości na Pomorzu.

Po I wojnie światowej Toruń przyznano odrodzonej Polsce. Wojska generała Hallera wkroczyły do miasta 18 stycznia 1920 – ta data uznawana jest za dzień przyłączenia miasta do II Rzeczpospolitej. W tamtym okresie w Toruniu mieszkało blisko 40000 osób, a miasto było stolicą województwa pomorskiego. W dwudziestoleciu międzywojennym otwarto most drogowy przez Wisłę oraz zapadła decyzja o utworzeniu w mieście uniwersytetu, co doszło do skutku dopiero po wojnie. W 1939 miasto liczyło już ponad 80000 osób – odradzanie się przedrozbiorowej pozycji przerwała jednak II wojna światowa. 7 września 1939 miasto znalazło się pod kontrolą Niemiec, w której pozostało do 1 lutego 1945, kiedy wkroczyła Armia Czerwona.

Pozycja miasta za PRL-u była słaba. Stolicą województwa została Bydgoszcz, a Toruń nie otrzymywał nawet żadnych środków na inwestycje i rozwój. W 1975 utworzono województwo toruńskie z siedzibą w tym mieście, a od 1999 Toruń i Bydgoszcz są głównymi miastami wojewodztwa kujawsko-pomorskiego.

Zabytki[]

Torun ratusz corr — Ratusz Staromiejski z 1391

Torun widok z wiezy — Widok z wieży Ratusza Staromiejskiego

Zespół staromiejski Torunia jest jednym z najcenniejszych zespołów zabytkowych w Polsce. W 1997 został on wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Obejmuje Stare i Nowe Miasto, z zachowanym prawie bez zmian XIII-wiecznym układem urbanistycznym. Zabytki Torunia znajdują się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego.
Główne zabytki:

kościoły gotyckie:
- św. św. Janów Chrzciciela i Ewangelisty
- Wniebowzięcia NMP
- św. Jakuba
Rynek i Ratusz Staromiejski
Rynek Nowomiejski
ruiny zamków: krzyżackiego oraz dybowskiego
Pomnik Mikołaja Kopernika
Dwór Artusa
Ogród Zoobotaniczny z 1797 roku

Osiedla[]

Prawobrzeżne[]

Kaszczorek;
Bielawy-Grębocin;
Skarpa;
Rubinkowo;
Jakubskie-Mokre;
Wrzosy;
Chełmińskie;
Staromiejskie;
Bydgoskie.

Lewobrzeżne[]

Podgórz;
Stawki;
Rudak;
Czerniewice.

Demografia[]

W dniu 31 grudnia 2007 miasto zamieszkiwało 206619 osób, w tym 110915 kobiet i 95704 mężczyzn. Osób w wieku przedprodukcyjnym było 35531 (17,2%), w tym 17377 kobiet i 18154 mężczyzn. W wieku produkcyjnym było 139306 osób (67,42%), w tym 71432 kobiet i 67874 mężczyzn. W wieku poprodukcyjnym było 31782 osób (15,38%), w tym 22106 kobiet i 9676 mężczyzn.

Media[]

Torun-Czerniewice most — Most nad Wisłą na autostradzie A1 w toruńskich Czerniewicach

Stacje radiowe nadające z Torunia[]

Polskie Radio Pomorza i Kujaw
Radio GRA
Radio Eska Toruń
Radio Plus Toruń
Radio WAWA Toruń
Radio Maryja

Stacje telewizyjne mające studia w Toruniu[]

TVP Bydgoszcz
TVK Toruń
Telewizja Trwam
Podróże TV
TVN/TVN24

Prasa lokalna[]

Dzienniki[]

Gazeta Pomorska
Metro
Nowości

Tygodniki[]

City Toruń
Teraz Toruń
7 Dni Toruń
Niedziela Głos z Torunia

Miasta partnerskie[]

Filadelfia – umowa z Toruniem od 1976. Widocznym śladem jest nazwa nadwiślańskiego bulwaru – Bulwar Filadelfijski.
Getynga – umowa z Toruniem od 1978. Widocznym śladem jest tablica drogowa na Placu Teatralnym (kierująca do Getyngi), kamień graniczny Getyngi, nazwa zjazdu drogowego z mostu drogowego Józefa Piłsudskiego – Ślimak Getyński.
Lejda – umowa z Toruniem od 1988.
Hämeenlinna – umowa z Toruniem od 1989.
Kaliningrad – umowa z Toruniem od 1995.
Čadca – umowa z Toruniem od 1996. Widocznym efektem współpracy są coroczne Dni Czadcy w Toruniu i Dni Torunia w Czadcy oraz Rondo Czadcy przy ul. Legionów w Toruniu.
Swindon – umowa z Toruniem od 2003.
Łuck – umowa podpisana 17 października 2008 w Toruniu